माझ्या मनात हिंदी आणि इंग्रजी एकमेकांसोबत वाहत नाहीत. म्हणूनच जेव्हा मी हिंदीतून इंग्रजीत भाषांतर करत असते, तेव्हा मी प्रत्येक शब्दाला एका नव्या जगात घेऊन जात असते.'' असे अमेरिकेत राहत असलेल्या चित्रकार, लेखिका आणि अनुवादक डेझी रॉकवेल यांनी माध्यमांशी बोलताना सांगितले. रॉकवेल यांनी लेखिका गीतांजली श्री यांच्या 'रेत समाधी' या कादंबरीचा 'टूम ऑफ सँड' या नावाने इंग्रजीत अनुवाद केला आहे. या कादंबरीला यंदाचे बुकर पारितोषिक मिळाले आहे. गीतांजली श्री आणि डेझी रॉकवेल यांनी संयुक्तपणे हा पुरस्कार स्वीकारला. बक्षिसाची रक्कमही त्या दोघींच्या वाट्याला निम्मी निम्मी गेली. अमेरिकेत राहणाऱ्या चित्रकार, लेखक आणि अनुवादकाने 'रेत समाधी'चे वर्णन 'हिंदी भाषेचे प्रेमपत्र' असे केले आहे. ती म्हणते, "माझे हिंदीशी असलेले नाते स्थानिक भाषकापेक्षा पूर्णपणे वेगळे आहे.
मी कोणतीही भाषा पटकन शिकते. मात्र, मी वयाच्या 19 व्या वर्षापर्यंत हिंदी शिकायला सुरुवात केली नव्हती. ती म्हणते, “आपल्या मेंदूला नवीन भाषा शिकण्यास चांगला वेळ लागतो. अस्खलित हिंदी वाचायला किंवा बोलायला मला खूप वेळ लागला. मी अजूनही अनुवाद करताना हास्यास्पद चुका करते आणि वाक्प्रचाराची वाक्ये आणि शब्दांमध्ये अडकते.’ डेझी रॉकवेल पश्चिम मॅसॅच्युसेट्समधील कलाकारांच्या कुटुंबात वाढली. आई-वडील दोघेही कलाकार होते. आजोबा, नॉर्मन रॉकवेल, एक महान चित्रकार आणि लेखक होते ज्यांनी अमेरिकन साहित्य आणि इतिहासावर जवळून काम केले.
डेझीला आयुष्याच्या सुरुवातीच्या काळात तिच्या कौटुंबिक वारशाने प्रेरणा मिळाली. बर्कले विद्यापीठात अनेक वर्षे हिंदी शिकवल्यानंतर तिने कला, अनुवाद आणि लेखनाचा मार्ग निवडला. तिने दक्षिण आशियाई साहित्यात पीएचडी केली आहे उपेंद्रनाथ अश्क यांची कादंबरी 'गिरती दीवारें' आणि त्यांचे जीवन हा त्यांचा पीएचडीचा विषय होता. डेझीला तिच्या पदवीनंतर अनुवादात रस निर्माण झाला. ती भाषांतराला सर्जनशील लेखन म्हणते. तिने हिंदी आणि उर्दूमधील अनेक ग्रंथांचे भाषांतर केले आहे. हिंदी लेखक उपेंद्रनाथ अश्क यांच्या लघुकथांचा अनुवाद केला आहे. त्यांच्या 'गिरती दीवारें' या प्रसिद्ध कादंबरीचा 'फॉलिंग वॉल्स' या नावाने अनुवाद झाला आहे. डेझीने 2004 मध्ये उपेंद्रनाथ अश्क यांचे चरित्रही लिहिले होते. अश्क व्यतिरिक्त तिने भीष्म साहनी, श्रीलाल शुक्ल, उषा प्रियमवदा यांच्या साहित्याचे भाषांतर केले आहे.
डेझी म्हणते की सध्या तिच्या भाषांतर/प्रकाशन यादीमध्ये पाच पुस्तके आहेत. एक अश्क यांचे आहे. त्याच्या 'फॉलिंग वॉल्स' मालिकेचा दुसरा भाग ती लिहिणार आहे. याशिवाय ती ‘शहर में घूमता आइना’ या पुस्तकावर काम करत आहे. तिच्याकडे उर्दू लेखिका खादिजा मस्तूर यांच्या दोन कादंबऱ्या आहेत - 'द वुमेन्स कोर्टयार्ड' (आंगन), हे या वर्षी सप्टेंबरमध्ये प्रकाशित होणार आहेत आणि दुसरे पुस्तक 'जमीन' यावर ती सध्या काम करत आहे.-मच्छिंद्र ऐनापुरे, जत जि. सांगली
No comments:
Post a Comment